وقتی به طبیعت، هنر یا حتی ساختمان‌های معروف دنیا نگاه می‌کنیم، شاید تصور نکنیم که پشت این زیبایی‌ها، دنباله‌ای ساده از اعداد وجود دارد؛ دنباله‌ای که قرن‌هاست ذهن ریاضی‌دانان و هنرمندان را مجذوب خود کرده: اعداد فیبوناچی.
اعداد فیبوناچی دنباله‌ای هستند که از عدد ۰ و ۱ شروع می‌شود و هر عدد بعدی برابر مجموع دو عدد قبلی خودش است:
۰, ۱, ۱, ۲, ۳, ۵, ۸, ۱۳, ۲۱, ۳۴, ۵۵, ۸۹, ...
به همین سادگی!
اما نکته جالب زمانی آشکار می‌شود که نسبت هر عدد به عدد قبلی را بررسی کنیم. این نسبت به عددی نزدیک می‌شود که به آن نسبت طلایی یا عدد طلایی (φ) گفته می‌شود:
φ ≈ 1.618
این عدد نه تنها در ریاضی، بلکه در طراحی‌های هنری، معماری و طبیعت بارها دیده می‌شود.
قبل از پرداختن به هنر و معماری، بهتر است به طبیعت نگاهی بیندازیم:
آرایش برگ‌های گیاهان روی ساقه
تعداد گلبرگ‌های بسیاری از گل‌ها (مثلاً ۳، ۵، ۸، ۱۳ گلبرگ)
الگوی مارپیچی دانه‌های گل آفتابگردان
صدف حلزون و طوفان‌های مارپیچ
این الگوها ناخودآگاه زیبا و متناسب به نظر می‌رسند؛ چرا که به نوعی از الگوی فیبوناچی پیروی می‌کنند.
هنرمندان بسیاری در آثار خود به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه از نسبت طلایی استفاده کرده‌اند. چرا؟ چون این نسبت باعث ایجاد تعادل و زیبایی بصری می‌شود.
نمونه‌ها:
لئوناردو داوینچی در نقاشی مشهور مرد ویترویوسی به تناسب‌های طلایی بدن انسان اشاره کرده است.
گفته می‌شود در ترکیب‌بندی نقاشی مونالیزا نیز این نسبت رعایت شده.
بسیاری از آثار کلاسیک نقاشی و طراحی‌های گرافیکی مدرن از مارپیچ طلایی (Golden Spiral) که بر اساس اعداد فیبوناچی ساخته می‌شود، استفاده می‌کنند.
در معماری، نسبت طلایی برای طراحی فضاهایی متعادل و خوشایند به کار رفته است:
اهرام مصر: برخی محققان معتقدند که تناسب اضلاع اهرام با عدد طلایی همخوانی دارد.
پارتنون آتن: نمای جلویی این معبد معروف یونانی از نسبت طلایی پیروی می‌کند.
کلیساها و ساختمان‌های رنسانس: معماران این دوره علاقه زیادی به استفاده از نسبت‌های ریاضی داشتند.
ساختمان‌های مدرن: بسیاری از طراحان معاصر نیز هنوز برای ایجاد تعادل بصری از این نسبت بهره می‌برند.
دانستن این که یک سری اعداد ساده مثل دنباله فیبوناچی می‌تواند پایه‌گذار زیبایی‌هایی باشد که هر روز در اطراف‌مان می‌بینیم، باعث می‌شود نگاه متفاوتی به دنیا داشته باشیم.
ریاضیات فقط در کلاس و کتاب نیست؛ ریاضیات همان زیبایی نهفته در گل‌ها، نقاشی‌ها و ساختمان‌هایی است که ما را شگفت‌زده می‌کنند.
نظرات و پیشنهادات